Kreatywne starzenie się. Przykłady zagranicznych i polskich zaleceń i praktyk

Klimczuk, Andrzej (2013): Kreatywne starzenie się. Przykłady zagranicznych i polskich zaleceń i praktyk. Published in: Seniorzy w środowisku lokalnym (badania empiryczne i przykłady dobrych praktyk) (2013): pp. 24-46.

Abstract

Artykuł zwraca uwagę na powiązania procesu starzenia się społeczeństwa z kształtowaniem zmian organizacyjnych zachodzących w miejskich instytucjach kulturalnych i artystycznych w zakresie świadczenia usług dla osób starszych. Przybliżone zostają główne cechy zachodzących na początku XXI wieku przemian pracy i czasu wolnego oraz zjawiska kreatywnej gospodarki wraz z nową stratyfikacją społeczną i nowymi czynnikami rozwojowymi. Zarysowany został także paradygmat kreatywnego starzenia się, korzyści i bariery budowania kapitału kreatywnego seniorów oraz zagraniczne i krajowe przykłady wykorzystywanych na tym polu rozwiązań a zarazem obszarów dalszych badań.

** Article draws attention to the relationship of ageing process and evolution of the organizational changes in cultural and artistic institutions in cities that are connected to provision of services for older people. Study shows main features of work and leisure time transformation at the beginning of the XXI century and the phenomenon of creative economy with new social stratification and development factors. It also describes creative ageing paradigm, benefits and barriers of building a senior creative capital, foreign and domestic examples of solutions used in this field which are also areas for further research.

• Item Type: MPRA Paper
• English Title: Creative Ageing. Examples of Foreign and Polish Recommendations and Practices
• Language: Polish
• Keywords: creative capital, regional and local development, cultural and artistic institutions, creative ageing policy, intergenerational policy
• Subjects: O - Economic Development, Innovation, Technological Change, and Growth > O2 - Development Planning and Policy > O29 - Other; Z - Other Special Topics > Z1 - Cultural Economics ; Economic Sociology ; Economic Anthropology > Z13 - Economic Sociology ; Economic Anthropology ; Social and Economic Stratification; Z - Other Special Topics > Z1 - Cultural Economics ; Economic Sociology ; Economic Anthropology > Z18 - Public Policy

References

ACNI (Arts Council of Northern Ireland), 2010, Arts and Older People Strategy 2010-2013, Belfast.

Aktywny wiek/Active Age, www.starogard.pl/pl/dokumenty/active_age [dostęp: 06.06.2011].

Apel obywateli kultury, www.obywatelekultury.pl/glowna-wiecej/ [dostęp: 06.06.2011].

ARTSUSA (Americans for the Arts), 2005, Recommendations from Mini-Conference on Creativity and Aging in America, 18-19.05.2005, Washington.

Barcz Z., 2008, Czas wolny a satysfakcja życiowa seniorów, [w:] Muszyński W.,

Bilton C., 2010, Polityka kreatywności, [w:] Gwóźdź A. (red.), Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki. NCK, Warszawa.

Bird K., Mathis A. (eds.), 2003, Design for Accessibility. A Cultural Administrator's Handbook. National Endowment for the Arts, Washington.

Boni M. (red.), 2008, Raport o kapitale intelektualnym Polski. KPRM, Warszawa.

Boni M. (red.), 2009, Raport Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. KPRM, Warszawa.

Bourdieu P., Wacquant L.J.D., 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Oficyna Naukowa, Warszawa.

Brzezińska A., 2000, Społeczna psychologia rozwoju. "Scholar", Warszawa.

Burszta W.J. (i wsp.), 2010, Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych. NCK, Warszawa.

Castells M., 2007, Społeczeństwo sieci. PWN, Warszawa.

CR (City of Rome), 2010, Local Action Plans Synthesis Report on Age and Economy Active A.G.E. Urbact II Thematic Network, Rome.

Cunningham S., 2005, Knowledge and cultural capital, [w:] Rooney D., Hearn G.,

Cutler D., 2009, Ageing Artfully Older People and Professional Participatory Arts in the UK. Baring Foundation, London.

Czapiński J., 2008, Kapitał ludzki i kapitał społeczny a dobrobyt materialny: polski paradoks. "Zarządzanie Publiczne" nr 2(4).

Czapiński J., 2009, Kapitał społeczny w Polsce. Kiedy stanie się niezbędną przesłanką naszego rozwoju?, [w:] Szomburg J. (red.), Jakie Razem Polaków w XXI wieku? Wspólnota tożsamości, zasad czy działań?. IBnGR, Gdańsk.

Czapiński J., Panek T. (red.), 2009, Diagnoza Społeczna 2009 - Warunki i jakość życia Polaków. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.

Dragićević-Šešic M., Stojković B., 2010, Kultura. Zarządzanie, animacja, marketing. NCK, Warszawa.

Dzięgielewska M., 2006a, Aktywność społeczna i edukacyjna w fazie starości, [w:] Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii społecznej, ASPRA-JR. Warszawa.

Dzięgielewska M., 2006b, Kryzysy w fazie starości, [w:] Szatur-Jaworska B., Błędowski P.,

Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii społecznej. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.

EC (European Commission), 2007, Overcoming the Barriers and Seizing the Opportunities for Active Ageing Policies in Europe - ActivAge, Luxembourg.

Ehlert A., Fricke A., Marley M., 2010, The InCreaSe guide. A Manual About Intercultural Creativity of Older Age. InCreaSe Learning Partnership, Badajoz-Glasgow-Remscheid-Wolfenbüttel.

European Network for Ageing and Culture, www.age-culture.net [dostęp: 06.06.2011].

Filiciak M., Tarkowski A., 2010, Niebezpieczne związki - rynkowa i społeczna produkcja kultury, [w:] Gwóźdź A. (red.), Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, NCK, Warszawa.

Florida R., 2010, Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego. NCK, Warszawa.

Frąckiewicz E., 2009, Wpływ Internetu na aktywność seniorów z punktu widzenia strategii budowanie społeczeństwa informacyjnego i2010. Centrum Europejskie Natolin,

Frączkiewicz-Wronka A. (red.), Zarządzanie publiczne w lokalnej polityce społecznej. WSP TWP, Warszawa.

Giddens A., 2004, Socjologia. PWN, Warszawa.

Giddens A., 2009, Europa w epoce globalne. PWN, Warszawa.

Global Network of Age-friendly Cities, www.who.int/ageing/age_friendly_cities_network/en/index.html [dostęp: 06.06.2011].

Golinowska S. (red.), 2010, Wyzwania Małopolski w kontekście starzenia się społeczeństwa. Podejście strategiczne. "Małopolskie Studia Regionalne" nr 2-3(19).

Golka M., 2008, Socjologia kultury. "Scholar", Warszawa.

GUS, 2009, Prognoza ludności na lata 2008-2035, Warszawa.

Gwóźdź A. (red.), Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki. NCK, Warszawa.

Hanna G., Perlstei S., 2008, Creativity Matters: Arts and Aging in America. "The Monograph", September 2008.

Inayatullah S., 2003, Ageing: Alternative Futures and Policy Choices, "foresight" 5/2003.

Jung B., 2009, Kryzys czasu, czas kreatywności i współpracy, [w:] Osiński J., Sztaba S. (red.), Nauki społeczne wobec kryzysu na rynkach finansowych. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.

Kasprzyk A., Nałęcka D., 2010, Dlaczego warto spędzić jesień życia na Lubelszczyźnie. Przewodnik dla seniorów. UTW PSW, Biała Podlaska.

Katsarova I. (red.), 2008, Regiony wyludniające się: nowy paradygmat demograficzny i terytorialny. Studium, Parlament Europejski, Bruksela.

Kieliszewski P., 2010, Publiczne i prywatne. O nowym modelu relacji międzysektorowych, [w:] Gwóźdź A. (red.), Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, NCK, Warszawa.

Klasik A., 2008, Kreatywne i atrakcyjne miasta. Koncepcje i mechanizmy restrukturyzacji aglomeracji miejskich, [w:] Klasik A. (red.), Kreatywna aglomeracja - potencjały, mechanizmy, aktywności. Podejścia metodologiczne. Wydawnictwo AE, Katowice.

Klasik A., 2010, Od sektora kultury do przemysłów kreatywnych, [w:] Gwóźdź A. (red.), Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki. NCK, Warszawa.

Klimczuk A., 2009, Wiekizm jako przeszkoda w budowie społeczeństwa mądrości, [w:] Kobylarek A. (red.), Wspólnota i różnica. Interdyscyplinarne studia, analizy i rozprawy. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Klimczuk A., 2010, Korzyści, szanse i zagrożenia w realizacji idei medialabu, [w:] Orlik A. (red.), Digitalizacja dziedzictwa. Fundacja Ortus, Warszawa.

Król H., 2006, Transformacja pracy i funkcji personalnej, [w:] Król H., Ludwiczyński A. (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego organizacji. PWN. Warszawa.

Krzysztofek K., 2010, Tendencje rozwoju kreatywnej ekonomii w sieciach, [w:]

Kukliński A., Mączyńska E. (red.), 2011, Polska myśl strategiczna. Na spotkanie z enigmą XXI wieku. "Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego" nr 2(52).

Kukliński A., Pawłowski K., Woźniak J. (red.), 2009, Kreatywna i innowacyjna Europa wobec wyzwań XXI wieku. UMWM, Kraków.

Leszczyńska-Rejchert A., 2007, Człowiek starszy i jego wspomaganie. W stronę pedagogiki starości. Wydawnictwo UWM, Olsztyn.

Marody M. (red.), Kultura i gospodarka. "Scholar", Warszawa.

Marody M., Giza-Poleszczuk A., 2004, Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. "Scholar", Warszawa.

Marody M., Lewicki M., 2010, Przemiany ideologii pracy, [w:] Kochanowicz J.,

Matusiak K.B., Guliński J. (red.), 2010, Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i komercjalizacji wiedzy. PARP, Warszawa.

MCZP (Mazowieckie Centrum Zdrowia Publicznego), 2008, Mazowiecki poradnik seniora, Warszawa.

Misey Boyer J., 2007, Creativity Matters: The Arts and Aging Toolkit, National Guild of Community Schools of the Arts, National Center for Creative Aging, New Jersey Performing Arts Center, New York.

Misztal B., 2000, Teoria socjologiczna a praktyka społeczna. Universitas, Kraków.

Moloney O., 2006, Age & Opportunity Guidelines for Working with Older People in the Arts: A Resource for Bealtaine Organisers and Others Involved in the Arts and Older People, Age & Opportunity Marino Institute of Education, Dublin.

Morawski W., 2001, Socjologia ekonomiczna. Problemy. Teoria. Empiria. PWN, Warszawa.

National Center for Creative Aging, www.creativeaging.org [dostęp: 06.06.2011].

Niedzielski P., Rychlik K., 2007, Kreatywność a rozwój technologii informacyjnych - nowe obszary innowacyjności. "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi" nr 1.

Niezabitowski M., 2007, Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. "Śląsk", Katowice.

Ninan A. (eds.), Handbook on the Knowledge Economy, Edward Elgar, Cheltenham, Northampton.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych (2012 r.). "Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej" 2011/C 51/11.

Pakt dla Kultury, www.obywatelekultury.pl/2011/05/podpisalismy-pakt-dla-kultury-podpisz-sie-i-ty/ [dostęp: 06.06.2011].

Policy Briefs on Ageing, http://live.unece.org/pau/age/Policy_briefs/Welcome.html [dostęp: 06.06.2011].

Prawelska-Skrzypek G., Smoleń M., 2007, Polityka kulturalna samorządów, [w:]

Racław M., 2011, "Zarządzanie" osobami starszymi - przyczynek do dyskusji o lokalnej polityce społecznej, [w:] Racław M. (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych. ISP, Warszawa.

Rosochacka-Gmitrzak M., 2011, Batalia o poprodukcyjnych - w poszukiwaniu nowej siły roboczej, [w:] Racław M. (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych. ISP, Warszawa.

Schmidt-Ruhland K., Knigge M., 2008, Integration of the Elderly in the Design Process, [w:] Kohlbacher F., Herstatt C. (eds.), The Silver Market Phenomenon. Business Opportunities in an Era of Demographic Change. Springer, Heidelberg.

Schulz R., 1990, Twórczość. Społeczne aspekty zjawiska. PWN, Warszawa.

SEN@ER, www.silvereconomy-europe.org [dostęp: 06.06.2011].

Smoleń Monika (red.), 2011, Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego. Projekt dokumentu po konsultacjach społecznych. MKIDN, Warszawa.

Sobczak I., 2010, Bilans ludności, [w:] Strzelecki Z. (red.), Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2009-2010, RRL, ZWS GUS, Warszawa.

Sochacka-Krysiak H., Małkowska R., 2005, Usługi społeczne w jednostkach samorządu terytorialnego, [w:] Zalewski A. (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.

Sokołowski M. (red.), Homo creator czy homo ludens? Nowe formy aktywności i spędzania czasu wolnego. Wyd. Adam Marszałek, Toruń.

Straś-Romanowska M., 2000, Późna dorosłość. Wiek starzenia się, [w:] Harwas-Napierała B. Trempała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. PWN, Warszawa.

Stuart-Hamilton I., 2006, Psychologia starzenia się. Wprowadzenie. "Zysk", Poznań.

Synak B., 2000, Pozycja społeczna ludzi starych w warunkach zmian ustrojowych i cywilizacyjno-kulturowych, [w:] Synak B. (red.), Ludzie starzy w warunkach transformacji ustrojowej. Wydawnictwo UG, Gdańsk.

Szatur-Jaworska B., 2000, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.

Szlązak M., Kuczyński R., Mistek B., 2006, Poznaj - sprawdź - skorzystaj! Małopolski Informator dla Seniorów. Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II w Zakliczynie, ROPS, Zakliczyn-Kraków.

Szlendak T., 2009, Co się dzieje z czasem wolnym? Od codziennego znoju i odpoczynku do codzienności, w której czas eksplodował, [w:] Bogunia-Borowska M. (red.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna. "Scholar", Warszawa.

Szukalski P., 2009, Starzenie się ludności - wyzwanie XXI wieku, [w:] Szukalski P. (red.), Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się. ISP, Warszawa.

Thomas J.E., Lyles K., 2007, Creativity and Aging: Best Practices. The National Endowment for the Arts, Washington.

Trafiałek E., 2006, Skutki zmian systemowych w Polsce dla ludzi w starszym wieku, [w:] Halicka M., Halicki J. (red.), Zostawić ślad na ziemi. UWB, Białystok.

UME (Urząd Miejski w Elblągu), 2008, Elbląski program na rzecz osób starszych na lata 2009-2013. Elbląg.

UMP (Urząd Miasta Poznania), 2008, Polityka społeczna miasta Poznania wobec seniorów. Poznań.

UMSW (Urząd Miasta Stołecznego Warszawy), 2008, Cele strategiczne i cele operacyjne miejskiej polityki społecznej wobec seniorów. Warszawa.

UMTM (Urząd Miasta Tomaszowa Mazowieckiego), 2009, Miejski System Wspierania Aktywności Seniorów na lata 2009-2015, Tomaszów Mazowiecki.

UN (United Nations), 2002, Report of the Second World Assembly on Ageing Madrid. Madrid International Plan of Action on Ageing. United Nations, New York.

UNDP (United Nations Development Programme), 1999, Raport o Rozwoju Społecznym. Polska 1999. Ku godnej aktywnej starości, Warszawa.

Wallis A., 1973, Prognozowanie kultury. PAN, PWN, Warszawa.

Wawrzyniak J.K., 2010, Wcielenia współczesnego emeryta. Symbolika pełnionych ról, [w:] Kałuża D., Szukalski P. (red.), Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności. Wydawnictwo Biblioteka, Łódź.

WHCA, 2005, White House Conference on Aging, 11-14.12.2005. Report to the President and the Congress: the booming dynamics of aging: from awareness to action, Washington.

WHO (World Health Organization), 2002, Active Ageing. A Policy Framework, Geneva.

WHO (World Health Organization), 2007, Global Age-friendly Cities: A Guide, Geneva.

Wosińska W., 2004, Psychologia życia społecznego. GWP, Gdańsk.

Zacher L.W., 2007, Transformacje społeczeństw. Od informacji do wiedzy. C.H. Beck, Warszawa.

ZDS PRM (Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów), 2010, Założenia do Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Warszawa.

ZWWM (Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego), 2008, Wojewódzki program na rzecz osób starszych na lata 2009-2013. Olsztyn.

Żakowski J., 2003, Nowa rewolucja, nowe średniowiecze - rozmowa z Lesterem C. Thurowem, [w:] Żakowski J., Trwoga i nadzieja. Sic!, Warszawa.