Różnice indywidualne jako determinanty postaw wobec pieniędzy

Gasiorowska, Agata (2008): Różnice indywidualne jako determinanty postaw wobec pieniędzy.

Abstract

The field of the research is psychology of money. The main aims were to identify the structure of money attitudes, to identify the specific types of money attitudes, and to indicate its determinants in the scope of individual differences (i.e. temperament, personality and temporal orientation). The statistical analysis consisted on structural equation modelling and cluster analysis. First of all, original polish money attitudes scale was constructed and validated, its structure was tested in the group of n=1792. Then, four types of money attitudes were found. Finally, money attitudes are weakly influences by temperamental features (FCB-TI, n=612), moderately – by personality features (NEO-FFI; n=605). Temporal orientation has the strongest influence on money attitudes (AION-2000; n=722).

• Item Type: MPRA Paper
• English Title: Individual differences as determinants of money attitudes
• Language: Polish
• Keywords: money attitudes; individual differences; personality; temperament; temporal orientation
• Subjects: D - Microeconomics > D0 - General > D03 - Behavioral Microeconomics: Underlying Principles; D - Microeconomics > D1 - Household Behavior and Family Economics > D19 - Other

References

Abrahamson, A. C., Baker, L. A., Caspi, A. (2002). Rebellious teens? Genetic and environmental influences on the social attitudes of adolescents. Journal of Personality and Social Psychology, 83(6), 1392-1408.

Adamus-Ligorowska, B., Pelczarska-Harat, A. (1994). Czym są dla jednostki pieniądze i dlaczego nie lubimy płacić podatków? w: Maria Pietras (red.) Wprowadzenie do psychologii ekonomicznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Arndt, K. (2001). Pieniądze nie spadają z nieba. Jak uczyć dziecko obchodzenia się z pieniędzmi. Warszawa: Bauer-Weltbild Medis sp. z o.o.

Aronson E., Wilson T.D., Ackert R.M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i Spółka.

Azar, O. H. (2008). Are Transportation And Search Costs Independent Of The Good's Price? Experimental Evidence And Implications For Business Strategy. Referat wygłoszony na konferencji IAREP/SABE, Rzym, 3-6 września 2008.

Bajcar B., Gąsiorowska A. (2004). Poznawcze i temperamentalne uwarunkowania postaw wobec pieniędzy, w: T. Listwan (red.) Sukces w zarządzaniu kadrami. Perspektywa globalna i lokalna. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu nr 1032, Wrocław: Wydawnictwo AE, s. 27-42.

Begg, D., Fischer, S., Dornbusch, R. (2003). Makroekonomia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Belk, R.W. Wallendorf, M. (1990). The sacred meanings of money. Journal of Economic Psychology, 11(1), 35-68.

Bloom, W. (1995). Pieniądz, serce i umysł, Warszawa: Jacek Santorski & Co Wydawnictwo.

Böhner, G., Wänke, M. (2004). Postawy i zmiana postaw. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Brandstätter, H. (1993). Should economic psychology care about personality structure? Journal of Economic Psychology, 14, 473-494.

Brandstätter, E., Brandstätter, H. (1996). What's money worth? Determinants of the subjective value of money. Journal of Economic Psychology, 17, 443-464.

Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.

Brzeziński, J. (1978) Metodologiczne i psychologiczne wyznaczniki procesu badawczego w psychologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Brzeziński, J. (1999) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Burgess, S. M. (2005). The importance and motivational content of money attitudes : South Africans with living standards similar to those in industrialised Western countries. South African Journal of Psychology, 35(1), 106-126.

Cohen J. (1988). Współczynnik rc jako miara podobieństwa profilów niezmienna względem odwracania zmiennych. W: J. Brzeziński (red). Problemy teorii, rzetelności, konstrukcji i analizy wyników testów psychologicznych. Warszawa: Laboratorium Technik Diagnostycznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

McCrae R., Costa P. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Cram, F., Ng, S.H. (1999). Consumer socialization. Applied Psychology: an International Review, 48, 3, 297-312.

Cywiński, H. (1986). Z dziejów pieniądza na świecie, Warszawa: KAW

Cywiński, H. (1992). Pieniądz. Przegląd encyklopedyczny, Warszawa: Wydawnictwo KeyTex sp. z o.o.

Davies, E., Lea, S. E. G. (1995). Student attitudes to student debt. Journal of Economic Psychology, 16, 663-679.

Dawes, R.M. (1971). Fundamentals of Attitude Masurement. Nowy Jork: John Wiley & Sons, Inc.

Denhardt, R.B., Jeffress, P.W. (1971). Social Learning and Economic Behavior: the process of economic socialization. The American Journal of Economics and Sociology, 30, 2, 113-125.

Dittmar, H. (1989). Gender Identity-related meaning of personal possessions. British Journal of Social Psychology, 28, 159-171.

Dittmar, H., Beattie J. , Friese S. (1996). Objects, decision considerations and self-image in men's and women's impulse purchases. Acta Psychologica, 93, 187-206.

Dittmar, H., Beattie J., Friese S. (1995). Gender Identity and Material Symbols: Objects and Decision considerations in Impulse Purchases. Journal of Economic Psychology, 16, 491-511.

Doyle, K. O. (1999). The social meanings of money and property: In search of a talisman, Thousand Oaks, Londyn, New Delhi: SAGE Publications.

Drat-Ruszczak, K. (2004). Teorie osobowości – podejście psychodynamiczne i humanistyczne, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2, red. Jan Strelau, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Du, L. Z., Tang, T. L. P. (2005). Measurement Invariance across Gender and Major: The Love of Money among University Students in People’s Republic of China. Journal of Business Ethics ,59(3), 281–293.

Dyrektywa 2000/46/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 18.09.2000 w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego, oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, Dz.Urz. WE L275 z 27.10.2000.

Engelberg , E., Sjöberg, L. (2007) Money obsession, social adjustment and economic risk perception. The Journal of Socio-Economics, 36, 686–697.

Engelberg, E. (2007). The perception of self-efficacy in coping with economic risks among young adults: an application of psychological theory and research. International Journal of Consumer Studies, 31, 95-101.

Engelberg, E., Sjöberg, L. (2006). Money Attitudes and Emotional Intelligence. Journal of Applied Social Psychology, 36, 20-27.

Freud, S. (1908/1959). Character and Anal Erotism. [w:] Joan Riviere (red.) Collected Papers. Volume: 2. New York: Basic Books, 45-50.

Friedman, M. (1994). Intrygujący pieniądz. Z historii systemów monetarnych, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Furnham, A. (1983). Inflation and the estimated sizes of notes, Journal of Economic Psychology, 4, 349-353.

Furnham, A. (1984). Many sides of the coin: The Psychology of Money Usage, Personality and Individual Differences, 5(5), 501-509.

Furnham, A. (1996). Attitudinal correlates and demographic predictors of monetary beliefs and behaviours, Journal Of Organizational Behavior, 17, 375-388.

Furnham, A. (1999). The saving and spending habits of young people. Journal of Economic Psychology, 20, 677-697.

Furnham, A., Argyle, M. (1998). The Psychology of Money. London: Routledge.

Furnham, A., Kirkcaldy, B. (2000). Economic Socialization: German parents' perception and implementation of allowances to educate children. European Psychologist, 5(3), 202-215.

Furnham, A., Okamura R. (1999). Your Money or Your Life: Behavioral and Emotional Predictors of Money Pathology. Human Relations, 52, 9, 1157-1177.

Furnham, A., Spencer-Bowdage, S. (2003). Inflation and the estimated size of withdrawn notes and coins. Journal of Socio-Economics, 32, 351-354.

Furnham. A. (2002). Factor analysis of Furnham's Money Attitude Scale, Psychological Reports, 91, 457-458.

Galbraith, J.K. (1982). Pieniądz. Pochodzenie i losy, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Gąsiorowska A. (2002). Adaptacja skali postaw wobec pieniędzy Yamauchi i Templera (1982), Raport Instytutu Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej serii PRE nr 53.

Gąsiorowska A. (2003a). Jeden pieniądz, wiele spraw. Konstrukcja i weryfikacja skali postaw wobec pieniędzy, Raport Instytutu Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej serii PRE nr 53.

Gąsiorowska A. (2003b). Model struktury, determinant i behawioralnych konsekwencji zakupów impulsywnych, Raport Instytutu Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej serii PRE nr 27/2003, niepulikowana rozprawa doktorska, Politechnika Wrocławska, Wydział Informatyki i Zarządzania.

Gąsiorowska, A. (2008a). Why We Asses Our Financial Situation As Good Or Bad? Income And Money Attitdes Influence On Subjective Financial Situation Assesment. Referat wygłoszony na konferencji IAREP/SABE, Rzym, 3-6 września 2008.

Gąsiorowska, A. (2008b). Gender As Moderator Of Temperamental Background Of Impulse Buying Tendency. Referat wygłoszony na konferencji IAREP/SABE, Rzym, 3-6 września 2008.

Gąsiorowska, A. (w druku). Postawy wobec pieniędzy u rodziców i ich dzieci. O roli pierwotnej socjalizacji ekonomicznej w kształtowaniu stosunku do pieniędzy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo.

Goldberg, H., Lewis, R.T. (1978). Money Madness: The Psychology of Saving, Spending, Loving, and Hating Money. Gatna: Wellness Institute, Inc., 2000.

Górniak, J. (2000). My i nasze pieniądze, Kraków: Wydawnictwo Aureus.

Górnik-Durose, M. (2002). Psychologiczne aspekty posiadania – między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Grabowski, Z. (1976). Wprowadzenie do nauki o pieniądzu, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Gruszecki, T. (2003). Pieniądz w dziejach gospodarczych Polski, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Gruszecki, T. (2004). Teoria pieniądza i polityka pieniężna. Rys historyczny i praktyka gospodarcza, Kraków: Oficyna Ekonomiczna.

Hanley, A., Wilhelm, M.S. (1992). Compulsive buying: and exploration into self esteem and money attitudes, Journal of Economic Psychology, 13, 5-18.

Hart, K. (2005). Money: one anthropologist’s view. [w:] James G. Carrie (red.) A handbook of economic anthropology. Cheltenham, Northampton: Edward Elgar Publishing Limited.

Hayhoe, C.R., Leach, L., Turner, P.R. (1999). Discriminating the number of credit cards held by college students using credit and money attitudes. Journal of Economic Psychology, 20, 643-656.

Hornowska, E. (2007). Testy psychologiczne – teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Chojka, A. (2002). Psychologiczne postawy wobec pieniądza w zależności od wieku. Niepublikowana praca magisterska, Politechnika Wrocławska, Wydział Informatyki i Zarządzania.

Ingham, G. (2005). The social institution of money. [w:] Craig J. Calhoun, Chris Rojek, Bryan S. Turner (red.) The Sage Handbook of Sociology. Londyn: Sage Publications, Inc.

Jiuan, T.S., Wirtz, J., Jung, K., Keng, K.A. (2001). Singaporeans' attitudes towards, work, pecuniary adherence, materalism, feminism, environmental consciousness and media credibility. Singapore Management Review, 23 (1), 59-85.

Kenrick D., Neuberg S., Cialdini R., (2002). Psychologia społeczna. Rozwiązane tajemnice. Gdańsk: GWP.

Keplinger, A. (2006). Trudności w uczeniu się, a przekonania uczniów szkół średnich na temat pieniędzy. [w:] U. Dębska (red.) Bliżej człowieka. Konteksty interdyscyplinarne. Wrocław: Wydawnictwo ATUT, 209-225.

Keplinger, A., Koczanowicz-Dehnel, I. (2006). Psychologiczny aspekt pieniędzy. [w:] J. Klebaniuk (red.) Człowiek wobec masowych zjawisk społecznych. Wrocław: Wydawnictwo ATUT, 229-242.

Kidwell, B., Brinberg, D., Turrisi, R. (2003). Determinants of money management. Journal of Applied Social Psychology, 30, 1244-1260.

Kofta, M., Doliński, D. (2004). Poznawcze podejście do osobowości. W: J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie domknięcia poznawczego. Przegląd Psychologiczny, 46(4), 355-373.

Kossowska, M. (2005). Umysł niezmienny... Poznawcze mechanizmy sztywności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kozak, A. (2004). Znaczenie pieniądza, Lublin: Norbertinum.

Kupisiewicz, M. (2004). Edukacja ekonomiczna dzieci. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Lau, S. (1998). Money: what it means to children and adults, Social Behavior and Personality, 26(3), 297-306.

Lea, S.E.G., Webley, P. (2006). Money as tool, money as drug: The biological psychology of a strong incentive. Behavioral and Brain Sciences, 29 (2), 161-209.

Lester, D., Yang, B., Spinella, M., (2006). Depression, anxiety, and personal finance behavior: implications for the classical economic conception of humans as rational decision-makers. Psychological Reports, 99, 833-834.

Lim, V.K.G., Teo, T.S.H, Loo, G.L. (2003). Sex, financial hardship and locus of control: an empirical study of attitudes towards money among Singaporean Chinese. Personality and Individual Differences, 34, 411-429.

Lim, V.K.G., Teo, T.S.H. (1997). Sex, money and financial hardship: an empirical study of attitudes towards money among undergraduates in Singapore. Journal of Economic Psychology, 18, 369-386.

Loix, E., Pepermans, R., Mentens, C., Goedee, M., Jegers, M. (2005). Orientation Toward Finances: Development of a Measurement Scale. Journal of Behavioral Finance, 6(4), 192- 201.

Luna-Arocas, R., Tang, T.L.P. (2004). The Love of Money, Satisfaction and the Protestant Work Ethic: Money profiles among University Professors in the U.S.A. And Spain. Journal of Business Ethics, 50, 329-354.

Magnusson D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów. Wrocław: PWN.

Maison, D. (2004). Utajone postawy konsumenckie. Analiza możliwości wykorzystania metody IAT. Gdańsk: GWP.

Maison, D. (2008). Jak być szczęśliwym i bogatym. Referat wygłoszony na konferencji „Pieniądze w życiu człowieka”, Warszawa, 6 czerwca 2008.

Malinowski, B. (1922/2002). Argonauts of the Western Pacific: An Account of Native Enterprise and Adventure in the Archipelagoes of Melanesian New Guinea. London: Routledge.

Malouff, J.M., Thornsteinsson, E.B., Schutte, N.S. (2005). The relationship between five-factor model of personality and symptoms of clinical disorders: A meta-analysis. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 27, 101 – 114

Mansfield, E. (2002). Podstawy makroekonomii, Warszawa: A.W. Placet.

Marek, T., Noworol, C. (1987). Zarys analizy skupień (niehierarchiczne i hierarchiczne techniki skupiania), w: J.Brzeziński (red.) Wielozmiennowe modele statystyczne w badaniach psychologicznych, Warszawa-Poznań: PWN, s.185-187.

Marody, M. (1976). Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa: PWN.

Masuo, D.M., Reddy, M. (1998). Comparison of students 'money attitudes’: a cross-cultural sampling of selected u.s. and japan universities. European Advances in Consumer Research, 3, 185-191.

Maurer, B. (2006) The Anthropology of Money. Annual Review of Anthropology, 35, 15-36 .

McCourt, K., Bouchard, T. J., Lykken, D. T., Tellegen, A., & Keyes, M. (1999). Authoritarianism revisited: Genetic and environmental influence examined in twins reared apart and together. Personality and Individual Differences, 27, 985–1014.

Medina, J.F., Saegert J., Gresham A. (1996). Comparison of Mexican-American and Anglo-American Attitudes Toward Money, Journal of Consumer Affairs, 30(1), 124-145.

Mendoza, N.A., Pracejus, J.W. (1997). Buy now, pay later: does a future temporal orientation affect credit overuse?. Advances in Consumer Research, 24, 499-503

Mickel, A.E., Mitchell, T.R., Dakin, S., Gray, S. (2002). The Importance of Money as an Individual Difference. Maszynopis niepulikowany.

Mishkin, F.S. (2002). Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mitchell, T.R., Mickel, A.E. (1999) The meaning of money: an individual difference perspective. Academy of Management Review, 24, 568-578.

Morawski, W. (2002). Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.

Neeley, S. (2005). Influences on consumer socialization. Young Consumers, 1, 63-69.

Newton, T. (2003). Credit and civilization. British Journal of Sociology, 54, 347-71.

Nosal C., Bajcar B. (2004a). Skala Orientacji Temporalnej AION-2000. Podręcznik metody, Maszynopis niepublikowany.

Nosal C., Bajcar B., Borkowska A., Cisek S., Czerw A., Gąsiorowska A., Małuszyński W., Piskorz Z. (2004). Struktura polskiej skali do pomiaru preferencji wobec pieniądza. Raporty Instytutu Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej Seria SPR nr 2.

Nosal, C. (2003). Temperament i temporalność. [w:] M. Marszał-Wiśniewska, T. Klonowicz, M. Fajkowska-Stanik (red.) Psychologia różnic indywidualnych. Gdańsk: GWP, 198-211.

Nosal, C., Bajcar, B. (2004b). Czas psychologiczny. Wymiary, struktura, konsekwencje. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Nowak, S. (1973). Pojecie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. W: S. Nowak (red.) Teorie postaw. Warszawa: PWN, 17-88.

Nyhus, E.K., Webley, P. (2001). The role of personality in household saving and borrowing behaviour. European Journal of Personality, 15, 85-103.

Okada, E. M., Hoch, S. J. (2004). Spending time versus spending money. Journal of Consumer Research, 31, 313-323.

Oleson, M. (2004). Exploring the relationship between money attitudes and Maslow's hierarchy of needs. International Journal of Consumer Studies, 29(1), 83-92.

PBI/Gemius (2008). Profil polskiego Internauty. Badanie Megapanel PBI/Gemius, czerwiec 2008.

Prince, M. (1993a). Women, men and money styles. Journal of Economic Psychology, 14, 175-182.

Prince, M. (1993b) Self-concept, money beliefs and values. Journal of Economic Psychology, 14, 161-173.

Richins, M.L. , Dawson, S. (1992). A Consumer Values Orientation for Materialism and Its Measurement: Scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19, 303-316.

Roberts, J.A., Jones, E. (2001). Money Attitudes, credit card use, and compulsive buying among American college students, Journal of Consumer Affairs, 35(2), 213-240.

Roberts, J.A., Sepulveda, C.J.M. (1999a). Demographics and money attitudes: a test of Yamauchi & Templer’s (1982) money attitude scale in Mexico, Personality and Individual Differences, 27, 19-35.

Roberts, J.A., Sepulveda, C.J.M. (1999b). Money attitudes and compulsive buying: an exploratory investigation of the emerging consumer culture in Mexico, Journal of International Consumer Marketing, 11(4), 53-74.

Roland-Levy, C. (2004). W jaki sposób nabywamy pojęcia i wartości ekonomiczne. W: T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna, Gdańsk: GWP.

Rothbard M. N. (2004). Złoto banki ludzie - krótka historia pieniądza. Chicago - Warszawa: Fijorr Publishing.

Samuelson, P., Nordhaus, W.D. (2004). Ekonomia tom 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sedillot, P. (2002). Moralna i niemoralna historia pieniądza. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Shafer, A.B. (2000). Mediation of the Big Five's effect on career decision making by the life task dimensions and on the money attitudes by materialism, Personality and Individual Differences, 28, 93-109.

Schaal, P. (1996). Pieniądz i polityka pieniężna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Schnabel, K., Asendorpf, J. B., Ostendorf, F. (2002). Replicable types and subtypes of personality: German NEO-PI-R versus NEO-FFI. European Journal of Personality, 16, 7-24.

Simmel, G. (1900/1997). Filozofia pieniądza, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora

Siuta, J. (2006). Inwentarz Osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta R. McCrae. Adaptacja polska. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP

Skinner, B.F. (1953). Science and Human Behavior. Macmillan.

Spinella, M., Lester, D. (2005). Money Attitudes and Personality. Psychological Reports, 97, 782.

Spinella, M., Lester, D., Yang, B. (2005). Predicting Credit Card Behavior: A Study In Neuroeconomics. Perceptual And Motor Skills, 100, 777-778.

Spinella, M., Lester, D., Yang, B. (2006). Prefrontal cortex dysfunction and income: a study in neuroeconomics. Psychological Reports, 98, 37-38.

Spinella, M., Lester, D., Yang, B. (2006). Prefrontal Cortex Dysfunction And Income: A Study In Neuroeconomics. Psychological Reports, 98, 37-38.

Spinella, M., Yang, B., Lester, D. (2007). Prefrontal systems in financial processing. The Journal of Socio-Economics, 36, 480–489.

Stacey, B.G. (1982). Economic socialization in the pre-adult years. British Journal of Social Psychology, 21, 159–173.

Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Strelau, J. (2006). Psychologia różnic indywidualnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Strelau, J., Zawadzki, B. (1995). The Formal Characteristics of Behaviour-Temperament Inventory (FCB-TI): validity studies. European Journal of Personality, 9(5), 207-225.

Szczerbuk, J., Bedyńska, S. (2007). Tabelaryczne, graficzne i liczbowe sposoby podsumowywania zmiennych. [w:] Sylwia Bedyńska, Aneta Brzezińska (red.) Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.

Tang, T.L.P., Chen, Y.-J. (2008). Intelligence Vs. Wisdom: The Love of Money, Machiavellianism, and Unethical Behavior across College Major and Gender. Journal of Business Ethics, 82(1), 1-26.

Tang, T.L.P., Tang, T.L.N., Homaifar, B.Y. (2006). Income, the love of money, pay comparison, and pay satisfaction: Race and gender as moderators. Journal of Managerial Psychology, 21(5), 476-491.

Tang, T. L.P., Kim, J.K. (1999). The Meaning of Money among mental health workers: The endorsement of Money Ethic as related to Organizational Citizenship Behavior, Job Satisfaction, and Commitment. Public Personel Management, 28(1), 15-26.

Tang, T.L.P., Smith-Brandon, V.L. (2001). From welfare to Work: the endorsement od the Money Ethic and the Work Ethic among Welfare Recipients, Welfare Recipients in Training Programs, and Employed Past Welfare Recipients. Public Personel Management, 30(2), 241-260.

Tang, T.L.P. (1992). The meaning of money revisited. Journal of Organizational Behavior, 13, 197-202.

Tang, T.L.P. (1993). The meaning of money: Extension and exploration of the money ethic scale in a sample of university students in Taiwan. Journal of Organizational Behavior, 14, 93-99.

Tang, T.L.P. (1995). The development of a short money ethic scale: attitudes toward money and pay satisfaction revisited, Personality and Individual Differences, 19, 809-816.

Tang, T.L.P. (1996). Pay differentials as a function of rater ’s sex, money ethic, and job incumbent ’s sex: a test of the Matthew Effect, Journal of Economic Psychology, 17, 127–144.

Tang, T.L.P. (2007). Income and Quality of Life: Does the Love of Money Make a Difference? Journal of Business Ethics, 72, 375–393.

Tang, T.L.P., Furnham, A., Davis, G. M.T.W. (2002). The meaning of money: The money ethic endorsement and work-related attitudes in Taiwan, the USA and the UK. Journal of Managerial Psychology, 17(7), 542-563.

Tang, T.L.P., Furnham, A., Davis, G. M.T.W. (2003). A cross cultural comparison of the Money Ethic, the Protestant Work Ethic, and job satisfaction: Taiwan, the USA and the UK International. Journal of Organisation Theory and Behavior, 6(2), 175-194.

Tang, T.L.P., Furnham, A., Davis, G.M.T.W (2000). A cross cultural comparison of pay differentials as a function of rater ’s sex and Money Ethic endorsement: the Matthew Effect revisited, Personality and Individual Differences, 29, 685-697.

Tang, T.L.P., Gilbert, P.R. (1995). Attitudes toward money as related to intrinsic and extrinsic job satisfaction, stress and work-related attitudes, Personality and Individual Differences, 19(3), 327–332.

Tang, T.L.P., Chiu, R.K. (2003). Income, Money Ethic, Pay Satisfaction, Commitment, and Unethical Behavior: Is the Love of Money the Root of Evil for Hong Kong Employees? Journal of Business Ethics, 46, 13–30.

Tang, T.L.P., Kim, J.K., Tang, T.L.N. (2002). Endorsement of the money ethic, income, and life satisfaction: A comparison of full-time employees, part-time employees, and non-employed university students. Journal of Managerial Psychology, 17(6), 442-467.

Tang, T.L.P., Luna-Arocas, R., Sutarso, T., Tang, D.S.H. (2004). Does the love of money moderate and mediate the income-pay satisfaction relationship? Journal of Managerial Psychology, 19(2), 111-135.

Tang, T.L.P., Luna-Arocas, R., Whiteside, H.D. (1997). Attitudes toward money and demographic wariables as related to income and life satisfaction: USA vs. Spain. Referat wyłoszony podczas 22 konferencji IAREP, Walencja, 15-18 września 1997.

Tang, T.L.P., Luna-Arocas, R., Whiteside, H.D. (2003). Money ethic endorsement, self-reported income, and life satisfaction University faculty in the US and Spain Personnel Review, 32(6), 756-773.

Tang, T.L.P., Tang, D. S.-H., Luna-Arocas, R. (2005). Money profiles: the love of money, attitudes, and needs. Personnel Review, 34, 603-618.

Tang, T.L.P., Tillery, K.R., Lazarevski, B., Luna-Arocas, R. (2004). The love of money and work-related attitudes: Money profiles in Macedonia. Journal of Managerial Psychology, 19, 5, 542 – 548.

Thaler, R.H. (1981) Some empirical evidence on dynamic inconsistency, [w:] Quasi-Rational Economics, New York: Russell Sage Foundation

Trachtman, R. (1999). The money taboo: its effects In everyday life and in the practice of psychotherapy. Clinical Social Work Journal, 27 (3), 275-288.

Troisi, J. D., Christopher, A. N., Marek, P. (2006). Materialism and Money Spending Disposition as Predictors of Economic and Personality Variables, North American Journal of Psychology, 8, 3, 421-436.

Tyszka, T. (2004). Psychologia Ekonomiczna, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3, red. Jan Strelau, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Tyszka, T., Przybyszewski, K. (2006). Cognitive and emotional factors affecting currency perception, Journal of Economic Psychology, 27, 518-530.

Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T. (2004). Psychologia pieniądza. [w:] T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna, Gdańsk: GWP.

Ustawia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939, z 1998 r. Nr 160, poz. 1063 i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 40, poz. 399, z 2000 r. Nr 93, poz. 1027, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191, Nr 116, poz. 1216, Nr 119, poz. 1252 i Nr 122, poz. 1316 oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 100, poz. 1084 i Nr 111 poz. 1195).

Vandenberg, R. J., Lance, C. E. (2000). A review and synthesis of the measurement invariance literature: Suggestions, practices, and recommendations for organizational research. Organizational Research Methods, 3, 4-69.

Vohs, K.D., Mead, N.L., Goode, M.R. (2006). The Psychological Consequences of Money. Science, 314, 1154-1156.

Vohs, K.D., Mead, N.L., Goode, M.R. (2008). Merely activating the concept of money changes personal and interpersonal behavior. Current Directions in Psychological Science, 17 (3), 208-212.

Waller, N. G., Kojetin, B. A., Bouchard, T. J., Lykken, D. T. (1990). Genetic and environmental influences on religious interests, attitudes, and values: A study of twins reared apart and together. Psychological Science, 1(2), 138-142.

Walsh, P.A., Spiggle, S. (1994). Consumer spending patterns: dimensions and dichotomies. Advances in Consumer Research, 21, 35-40.

Wąsowicz-Kiryło, G. (2001). Pieniądze a psychologia, Marketing w praktyce, 1, 52-56.

Wąsowicz-Kiryło, G. (2008). Psychologia finansowa. O pieniądzach w życiu człowieka. Warszawa: Difin.

Wąsowicz-Kiryło, G., Wiśniewska, A. (2005). Postawy wobec pieniędzy a refleksyjny i impulsywny styl poznawczy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo, 4, 40-60.

Watson, P.J., Jones, N.D., Morris, R.J. (2004). Religious orientation and attitudes toward money: relationships with narcissism and the influence of gender. Mental Health, Religion & Culture, 7, 277-288.

Weber. M. (1905/1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Lublin: Wydawnictwo Test.

Wernimont P, Fitzpatrick, S. (1972). The meaning of money. Journal of Applied Psychology, 56, 218-226.

Wilczyński, W. (2002). Rynek i pieniądz w Polsce u progu XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.

Wilhelm, M. S., Varcoe, K., Huebner Fridrich, A. (1993). Financial Satisfaction and Assessment of Financial Progress: Importance of Money Attitudes. Financial Counseling and Planning, 4, 181-199.

Wilson, V. (1999). The Secret Life of Money: Exposing the Private Parts of Personal Money. St. Leonards, N.S.W.: Allen & Unwin.

Wojciszke, B. (2006). Człowiek wśród ludzi: Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Scholar.

Wood, M. (1998). Socio-economic status, delay of gratification, and impulse buying, Journal of Economic Psychology, 19, 295-320

Yamauchi, K., Templer, D. (1982). The development of a money attitudes scale, Journal of Personality Assessment, 46, 522-528

Yang, B., Lester, D. (2002). Furnham's Money Attitude Scale. Psychological Reports, 90, 699-700.

Yang, B., Lester, D., Spinella, M. (2006). Neurotransmitter-Related Personality Traits And Money Attitudes: A Study In Neuroeconomics. Psychological Reports, 98, 21-22.

Yang, B., Spinella, M., Lester, D. (2004). Credit Card Use And Prefrontal Cortex Dysfunction: A Study In Neuroeconomics. Psychological Reports, 94, 1267-1268.

Youn, S., Doyle, K.O. (1999 ). Toward a cross-disciplinary dialogue about the meanings of money. Advances in Consumer Research, 26, 431-438.

Zakrzewska, M. (1994). Analiza czynnikowa w budowaniu i sprawdzaniu modeli psychologicznych, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Zakrzewska, M. (2004) Miary podobieństwa i odległości dla danych ilościowych wykorzystywane przez SPSS w analizie skupień. W: Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. praca zbiorowa pod red. J. Brzezińskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s.506-535.

Zalega, T. (2001). Leksykon ekonomii, Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej.

Zaleśkiewicz T. (2003). Psychologia inwestora giełdowego, Gdańsk: GWP.

Zalewski, Z. (2003). Psychologia własności i prywatności, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT): Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Zawadzki, B., Strelau, J. (2003a). Identyfikacja trzech podstawowych prototypów osobowości w grupach polskich: próba reorientacji badań nad osobowością z koncepcji cech w koncepcję typów? Studia Psychologiczne, 41, 4, 217-242.

Zawadzki, B., Strelau, J. (2003b). Trzy podstawowe typy czy cztery struktury temperamentu? Czasopismo Psychologiczne, 9 (2), 271-285.

Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M., (1998) Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Zelizer, V.A. (1989). The social meaning of money: ‘Special monies’. American Journal of Sociology, 95, 342-377.

Zelizer, V.A. (1996). Payments and Social Ties. Sociological Forum, 11(3), 481-495.

Zuckerman, M. (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. New York: Cambridge University Press.