De ruimtelijke metamorfose van Schiphol: van polderdorp naar nevelstad

El Makhloufi, Abdel and Bosma, Koos (2013): De ruimtelijke metamorfose van Schiphol: van polderdorp naar nevelstad. Published in: Nederland stedenland; Continuïteit en vernieuwing (September 2013): pp. 124-137.

Abstract

De geschiedschrijving van vliegvelden en hun metamorfose in metropolitaanse gebieden is onlosmakelijk verbonden met processen van verstedelijking, decentralisatie, economische groei en de ruimtelijke aanwas van steden, buitenwijken en regio’s. Die processen worden niet door enig ontwerp gestuurd, maar door veranderingen in grond-en gebouwengebruik en bewegingen van mensen, goederen, kapitaal, diensten, informatie en de infrastructurele netwerken die de wonende en werkende mens in beweging brengen. Het gaat daarbij om functionele patronen in de bewegingen en transacties die op hun beurt weer invloed hebben op de ruimtelijke structuren, dat wil zeggen de fysieke verschijningsvorm die dergelijke activiteiten ter plekke produceren. In dit (hoofd)stuk willen we inzichtelijk maken hoe de groeistuipen van Schiphol eraan hebben bijgedragen dat het noordwestelijke deel van de Randstad is uitgegroeid tot een bijzonder metropolitaans gebied met een eigen stedelijke structuur en cultuur. Dat verschijnsel hebben we nevelstad genoemd. Hier analyseren we vooral de groeiprocessen zoals die hebben plaatsgevonden in de regio rond Schiphol: in Amsterdam en de Haarlemmermeer. Hier ontstond een verneveling die zich vanaf de jaren zestig over het westen van Nederland snel heeft uitgebreid, tot aan de Brabantse stedenrij toe.

• Item Type: MPRA Paper
• English Title: Spatial metamorphosis of Schiphol Airport: from polder village to a nebula city
• Language: Dutch
• Keywords: ruimtelijk metamorfose, Luchthaven, Schiphol, Airport city, nevelstad, metropolitaan gebeid
• Subjects: N - Economic History > N7 - Transport, Trade, Energy, Technology, and Other Services > N74 - Europe: 1913-; N - Economic History > N9 - Regional and Urban History > N94 - Europe: 1913-; O - Economic Development, Innovation, Technological Change, and Growth > O2 - Development Planning and Policy > O21 - Planning Models ; Planning Policy; R - Urban, Rural, Regional, Real Estate, and Transportation Economics > R0 - General > R00 - General; R - Urban, Rural, Regional, Real Estate, and Transportation Economics > R4 - Transportation Economics > R49 - Other; Y - Miscellaneous Categories > Y1 - Data: Tables and Charts > Y10 - Data: Tables and Charts; Y - Miscellaneous Categories > Y9 - Other > Y91 - Pictures and Maps

References

M. Berkers, K. Bosma, I. Burgers, K. Davids, A. El Makhloufi, H. de Mare, A. Nikolaeva, J.W. de Wijn, Schiphol megastructuur. Ontwerp in spectaculaireeenvoud, Rotterdam 2012.

M. Bontje, ́Onbegrensde deconcentratie. De mythe van het stedelijk veld ́, Agora, 19 (2003) 24.

K. Bosma en M. Vos, ‘Een Amsterdamse snelweg door de lucht. De hoofdstad van Nederland en de nationale luchthaven 1919-1999’, Historisch Tijdschrift Holland, 32 (2000) ¾,183-205.

K. Bosma, I. Burgers, K. Davids, A. El Makhloufi en H. de Mare, ‘De Schiphol-regio als "nevelstad". Een nieuwe benadering van stedelijke transformaties in de late twintigste eeuw’, Stadsgeschiedenis, 4 (2009) 2, 165-190.

B. Bouwens en M. Dierikx, Op de drempel van de lucht. Tachtig jaar Schiphol, Den Haag 1996.

I. Burgers, 'Transient glamour: the filmic representation of airports and its relation to real life architectural developments', in: J. Hallam, R. Kronenburg, R. Koeck & L. Roberts (eds.), Cities in Film: Architecture, Urban Space and the Moving Image, Liverpool 2008, 57-63.

S. Cwerner, S. Kesselring en J. Urry, Aeromobilities. Theory and methods,Londen en New York 2009.

M. Dierikx, Luchtspiegelingen. Cultuurgeschiedenis van de luchtvaart,Amsterdam 2008.

G. Fuller en R. Harley, Aviopolis. A book about airports, Londen 2004.

J. Gottmann, Megalopolis. The urbanized Northeastern seaboard of the United States, New York 1964.

A. Graham, Managing airports. An international perspective(tweede editie), Oxford 2003.

J.G. Lambooy, Ruimte voor complexiteit. Over veranderende structuren, zelforganisatie en netwerken in de economische geografie, Utrecht 2002.

A. El Makhloufi en H. Kaal, ‘From Airfield to Airport: an institutionalist-historical approach to the early development of Amsterdam Airport Schiphol, 1916-1940’, Journal of Urban History, (2011) 37, 497-518.

D.C. North, Institutions, transaction costs and economic growth, Oxford 1987.

D.C. North, Institutions, institutional change and economic performance, Cambridge 1990.

D. Pascoe, Airspaces, Londen 2001.

H. Pearman, Airports. A century of architecture, Londen 2004.

M.B. Salter (ed.), Politics at the airport, Minneapolis en Londen 2008.

M. Schaafsma, J. Amkreutz en J. Güller, Airport and city-airport corridors: drivers of economic development, Schiphol 2008.

M. Schaafsma, ‘De luchthavenstad bestaat’, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening, (2011) 4, 56-60.

J. Urry, Sociology beyond societies. Mobilities for the twenty-first century,Londen en New York 2000.

J. Zukowsky (ed.), Building for Air Travel. Architecture and Design for Commercial Aviation, München en New York 1996.