Turkiye’nin ortadogu’da ekonomik gelecegi: Turkiye’nin ihracat potansiyeline yonelik ampirik bir analiz

Kula, Ferit and Aslan, Alper (2008): Turkiye’nin ortadogu’da ekonomik gelecegi: Turkiye’nin ihracat potansiyeline yonelik ampirik bir analiz. Published in: Turkiye'nin Jeoekonomisi ve Jeopolitikasi

Abstract

Ortadoğu, hem dinlerin kesişme noktası olması hem de petrol zenginliği nedeniyle yıllar boyunca egemenlik mücadelelerine sahne olmuş ve bu nedenle de istikrarsızlaşmış bir bölgedir. Petrolün 20.yüzyılda enerji kaynağı olarak kömürün yerini alması nedeniyle, bölge tüm dünyanın ilgisini uyandırmaya başlamıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ve Irak Savaşı’nın ardından, bölgede ABD’nin gücü artan şekilde hissedilmeye başlamıştır. Bölgenin istikrarsız siyasi yapısı nedeniyle ham petrol varil fiyatlarında ortaya çıkan dalgalanmalar, hem dünya ekonomisini hem de Türkiye’yi olumsuz etkilemiştir. Ayrıca Irak örneğinde açıkça görüldüğü gibi (Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı sorunu, BM ambargosu, Irak tarafından yapılan ödemelerin zaman zaman durdurulması) Türkiye’nin bölge ülkeleri ile ikili ekonomik ilişkilerinde önemli aksaklıklar yaşanmaktadır. Oysaki Ortadoğu bölgesinde kalıcı bir barış ve istikrar, Türkiye ekonomisini olumlu yönde etkileyecektir. Özellikle bölgenin yeniden yapılanması ve petrol gelirlerinin artması sürecinde, Türkiye ile bölge arasındaki ticari ilişkilerde ciddi bir artış potansiyeli bulunaktadır. Bu araştırma, Türkiye’nin 1996–2005 döneminde bölgeye yaptığı ihracat verilerinden faydalanarak, Türkiye açısından bölgenin ne oranda bir ihracat potansiyeline sahip olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada bölge ile Türkiye arasındaki ihracat potansiyeli “gravite modeli” (gravity model) ile tahmin edilmiştir. Araştırmada ilk olarak Ortadoğu ile bir taraftan Türkiye ve diğer taraftan dünya arasındaki ticari ilişkiler hakkında istatistiksel bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra ise kullanılan yönteme ilişkin literatür yer almaktadır. Son olarak ise, yapılan ekonometrik analizin sonuçları değerlendirilmiştir.

• Item Type: MPRA Paper
• Language: Turkish
• Keywords: Orta Doğu Ülkeleri, Gravite Model
• Subjects: F - International Economics > F1 - Trade > F15 - Economic Integration; C - Mathematical and Quantitative Methods > C2 - Single Equation Models ; Single Variables > C23 - Panel Data Models ; Spatio-temporal Models; F - International Economics > F0 - General > F01 - Global Outlook

References

Antonnucci, D. ve S. Manzocchi (2006). “Does Turkey Have a Special Trade Relation with the EU? A Gravity Model Approach.” Economic System, 30, ss. 157-169.

Baltagi, B.H., P. Egger ve M. Pfaffermayr (2003). “A Generalized Design for Bilateral Trade Flow Models.” Economics Letters, 80, ss. 391- 397.

Brenton, P., F. Di Mauro ve M. Lücke (1999). “Economic Integration and FDI: An Empirical Analysis of Foreign Investment in the EU and in Central and Eastern Europe.” Empirica 26(2), ss. 95-121.

Breusch, T. ve A. Pagan, (1980). “The LM Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics.” Review of Economic Studies, 47, ss. 239–254.

Carrillo, C. ve C. A. Li (2002). “Trade Blocks and the Gravity Model: Evidence from Latin American Countries.” University of Essex Discussion Papers. Elektronik versiyonu için bkz. http://www.essex.ac.uk/economics/discussion-papers/papers-text/dp542.pdf

Cheng, I. H. ve J. H. Wall (2002). “Controlling for Heterogeneity in Gravity Models of Trade.” Federal Reserve Bank of St. Louis Working Paper, No: 1999-010C.

Cheng, I. H. ve J. H. Wall (2005). “Controlling for Heterogeneity in Gravity Models of Trade and Integration.” Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 87, ss. 49-63.

Deardorff, A. V. (1995). “Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World?.” NBER Working Papers No. 5377. DTM. Dış Ticaret Müsteşarlığı, www.dtm.gov.tr

Egger, P. H. (2000). “A Note on the Proper Econometric Specification of the Gravity Equation.” Economics Letters, 66, ss. 25-31.

Egger, P. H. (2002). “An Econometric View on the Estimation of Gravity Models and the Calculation of Trade Potential.” The World Economy, 25, ss. 297-312.

Egger, P.H. ve M. Pfaffermayr (2003). “The Proper Panel Econometric Specification of the Gravity Equation: A Three-way Model with Bilateral Interaction Effects.” Empirical Economics, 28, ss. 571-580.

Eichengreen, B. ve D. A. Irwin (1996). “The Role of History in Bilateral Trade Flows.” Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research, NBER Working Papers, No. 5565. http://www.nber.org/papers/w5565.pdf

Ekhölm, K., J. Torstensson ve R. Torstensson (1996). “The Economics of the Middle East Peace Process: Are There Prospects for Trade and Growth.” The World Economy, 19(5), ss. 555-557.

Fischer, S. (1993). “Prospects for Regional Integration in the Middle East.” J. De Melo ve A. Panagariya (Der.), New Dimensions in Regional Integration. Cambridge: Cambridge University Press, ss. 423-448.

Güleç, M. ve G. Oğuz (2003). Irak Savaşının Gölgesinde Türkiye Ortadoğu Ülkeleri Ticari İlişkileri. Ankara: DTM Yayınları.

Helpman, E. ve P. Krugman (1985). Market Structure and Foreign Trade: Increasing Returns, Imperfect Competition and the International Economy. Cambridge, MA: MIT Press.

Hirsch, S. ve N. Hashai (2000). “The Arab-Israeli Trade Potential: The Role of Distance-Sensitive Products.” The International Trade Journal, 19 (1), ss. 1-35.

Koo, W. W. ve D. Karemera (1991). “Determinants of World Wheat Trade Flows and Policy Analysis.” Canadian Journal of Agricultural Economics, 39(3), ss. 439-455.

Krugman, P. (1991). “Increasing Returns and Economic Geography.” Journal of Political Economy, 99 (3), ss. 483-499.

Krugman, P. (1997). Development, Geography and Economic Theory. Cambridge, MA: MIT Press.

Linnemann, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. Amsterdam: North-Holland Pub. Co.

Martinez-Zarzoso, I., ve F. Nowak-Lehmann (2003). “Augmented Gravity Model: An Application to

Mercosur-European Union Trade Flows.” Journal of Applied Economics, 6(2), ss. 291-316.

Mehanna, R. (2003). “Do Politics and Culture Affect Middle East Trade? Evidence from the Gravity Model.” Review of Middle East Economics and Finance, 1(2), ss. 155–170.

Owen, R. ve Ş. Pamuk (2002). 20. Yüzyılda Ortadoğu Ekonomileri Tarihi (Çev: A. Edirne). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.

Paas, T. (2003). “Regional Integration and International Trade in the Context of EU Eastward Enlargement.” Hamburg Institute of International Economics, HWWA Discussion Papers 218, http://www.hwwa.de/Forschung/Publikationen/Discussion_Paper/2003/218.pdf

Peridy, N. (2005). “Toward a Pan-Arab Free Trade Area: Assessing Trade Potential Effects of Agadir Agreement.” The Developing Economies, 43(3), ss. 329–45.

Pöyhönen, P. (1963). “A Tentative Model for the Flows of Trade Between Countries.” Weltwirtschaftliches Archiv, 90(1), ss. 93-99.

Prentice, B. E., Z. Wang ve H. J. Urbina (1998). “Derived Demand for Refrigerated Truck Transport: A Gravity Model Analysis of Canadian Pork Exports to the United States.” Canadian Journal of Agricultural Economics, 46(3), ss. 317-328.

Rivlin, P. (2000). “Trade Potential in the Middle East: Some Optimistic Findings.” Middle East Review of International Affairs, 4(1), ss. 56-66.

Rose, A., K (2002). “Do We Really Know that the WTO Increases Trade?” Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research, NBER Working Paper, No: 9273. http://www.isop.ucla.edu/cms/files/Rose.pdf

Shackmurove, Y. (2004). “Economic Development in the Middle East.” Philadelphia, PA: Penn Institute for Economic Research, PIER Working Paper, No: 04-022. http://pier.econ.upenn.edu/Archive/04-022.pdf

Sharer, R. (1998). Trade Liberalization in Fund Supported Programs. Washington, D.C.: IMF, World Economic and Financial Surveys.

Soloaga, I. ve L. A. Winters (1999). “How Has Regionalism in the 1990s Affected Trade?” Washington, D.C.: World Bank, Policy Research Working Paper.

Söderling, L. (2005). “Is the Middle East and North Africa Region Achieving Its Trade Potential?” Washington, D.C.: IMF Working Paper, WP/05/90.

Tinbergen, J. (1962). Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy. New York: The Twentieth Century Fund.

Tovias, A. et. al. (2004). Economic Cooperation Potential between the Mashrek Countries, Turkey and Israel. A Research Report prepared for FEMISE (Project FEM 2-02-21-18).

Wooldridge, J.(2002). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data. Cambridge: MIT Press.